KZ-Gedenkstätte Dachau

Opis cmentarza

Miejsce Pamięci Obozu Koncentracyjnego Dachau Obóz koncentracyjny w Dachau, w Bawarii, został utworzony na podstawie zarządzenia Heinricha Himmlera z dnia 22 marca 1933 r. i był jednym z pierwszych niemieckich obozów koncentracyjnych.
Według wprowadzonej przez SS klasyfikacji KL Dachau należał do najłagodniejszej kategorii - Stufe I. Obozy tej kategorii miały być przeznaczone dla więźniów mało obciążonych i zdolnych do poprawy. Dodatkowo był przeznaczony dla osób starszych i warunkowo zdolnych do pracy. Do wybuchu wojny więziono w nim głównie niemieckich antyfaszystów, komunistów i socjaldemokratów, także Żydów i duchownych, później również przestępców kryminalnych i inny „element asocjalny”.
Od połowy 1942 r. w Dachau lekarze SS rozpoczęli przeprowadzać okrutne eksperymenty na więźniach związane z wytrzymałością organizmu na niskie ciśnienia oraz wychłodzenie organizmu. Badano przydatność wody morskiej do picia, prowadzono badania związane z malarią, ropowicą, dokonywano nakłuć wątroby, wykonywano zbędne zabiegi chirurgiczne, testowano na więźniach działanie nowych substancji chemicznych. Eksperymenty wykonywano na zlecenie koncernów chemiczno-farmaceutycznych oraz armii niemieckiej.
Dachau posiadał co najmniej 30 filii a więźniów zatrudniano w około 200 komandach zewnętrznych obozu na terenie Trzeciej Rzeszy. Więźniowie zatrudniani byli w zakładach przemysłowych między innymi w BMW, IG-Farbenindustrie AG, zakładach Messerschmitt AG, przy pracach ziemnych i budowlanych, niemalże we wszystkich działach gospodarki.
Pod koniec wojny dowództwo obozu przeprowadziło ewakuację więźniów, których poprowadzono w tzw. marszach śmierci. Obóz koncentracyjny Dachau został wyzwolony przez wojska amerykańskie VII Armii 29 kwietnia 1945.
Liczba więźniów i ofiar obozu nie jest dokładnie znana. Według dokumentacji obozowej w okresie 1933-1945 przez obóz przeszło ponad 200 tys. więźniów z całej Europy, z czego zginęło ponad 31 tys. Według innych danych było to odpowiednio ok. 250 tys. i nawet 148 tys. ofiar (wliczając zamordowanych w podobozach). Liczbę więźniów pochodzących z Polski szacuje się na ok 40 tys. a zmarłych na ponad 8 tys. oraz ok 22 tys. polskich Żydów. W stworzonej zaraz po wyzwoleniu, w obozie dla „dipisów”, przez więźnia Edmunda Charta, na podstawie zachowanych oryginalnych dokumentów poobozowych publikacji pt. Spis pomordowanych Polaków w obozie koncentracyjnym Dachau. Dachau 1946. udało się odtworzyć 7076 nazwisk.
KL Dachau pełni również funkcję głównego obozu dla duchownych. Według szacunków kościoła katolickiego przebywało w nim 2794 duchownych różnych wyznań z 20 krajów, w tym 1780 Polaków. Zginęło 1034, w tym 868 Polaków.
Prochy ofiar obozu (ok. 26 tys.) spoczywają w grobach na obszarze krematorium (zbudowane w 1943 r.). Groby pozostałych więźniów znajdują się na okolicznych cmentarzach (m.in. Waldfriedhof i Leitenberg w Dachau, Perlacher Forst w Monachium ).
Od 1960 r. na ternie byłego obozu powstawały miejsca kultu religijnego: Katolicka Kaplica pw. Śmiertelnego Lęku Chrystusa (1960 r.), Żydowskie Miejsce Pamięci (1967 r.), Ewangelicki Kościół Pojednania (1967 r.), Klasztor Sióstr Karmelitanek Przenajdroższej Krwi Chrystusa (1964 r.), Kaplica Pamięci Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (1995 r.).
Kaplica pw Śmiertelnego Lęku Chrystusa, jest miejscem upamiętnienia polskich duchownych, na ścianie znajduje się tablica z napisem „Tu w Dachau, co trzeci zamęczony był Polakiem, co drugi z uwięzionych tu księży polskich złożył ofiarę z życia. Ich świętą pamięć czczą księża polscy współwięźniowie”. W 1984 r. obóz wpisano na listę światowego dziedzictwa UNESCO.
Od 1 stycznia 2003 r. opiekę nad byłym obozem KL Dachau przejęła Fundacja Bawarskie Miejsca Pamięci, nad która nadzór sprawuje minister kultury i nauki Bawarii. Działalność Fundacji jest finansowana z budżetu landu, miasta Monachium i dotacji federalnej.

Dane adresowe