Gedenkstätte Buchenwald

Opis cmentarza

Obóz koncentracyjny Buchenwald powstał 1937 r. na zboczach wzgórza Ettersberg, położonego niedaleko Weimaru. W początkowej fazie istnienia przeznaczony był on dla osób wykluczonych z niemieckiej „wspólnoty narodowej”, czyli dla przeciwników politycznych, tzw. aspołecznych, Żydów, Romów, świadków jehowy i homoseksualistów. Wraz z rozpoczęciem drugiej wojny światowej do Buchenwaldu zaczęły przybywać transporty więźniów z całej Europy. Pierwszy transport polski przybył już we wrześniu 1939 r.
Buchenwald miał 136 podobozów, w których zmuszano do pracy w przemyśle ciężkim i zbrojeniowym także kobiety i dziewczynki.
W KL Buchenwald od 1937 do 1945 r. roku przebywało łącznie ok. 250 tys. więźniów ze wszystkich krajów Europy. Liczbę ofiar KL Buchenwald szacuje się na 56.000 osób, które zginęły w wyniku szykan, ciężkiej pracy, eksperymentów „pseudomedycznych”, czy też w ramach systematycznej akcji likwidacyjnej (8000 sowieckich jeńców wojennych). Z Polski pochodziła jedna szósta wszystkich więźniów. Spośród 42.000 polskich obywateli, którzy znaleźli się w KL Buchenwald (w tym 13.500 polskich Żydów) wyzwolenia nie doczekało 6500 (w tym 1600 polskich Żydów).
Ewakuacja obozu i marsze śmierci, które przyniosły krwawe żniwo, rozpoczęły się na krótko przed końcem wojny. W dniu 11 kwietnia 1945 r. obóz został wyzwolony przez armię amerykańską, którą powitali więźniowie – przedstawiciele obozowego ruchu oporu.
Amerykanie opuścili Turyngię w lipcu 1945 r. a obszar ten znalazł się pod władzą Armii Czerwonej. Na terenie byłego obozu utworzono Obóz Specjalny, w którym internowano ok. 28.500 osób, głównie mężczyzn w wieku 40-60. Byli to w większości członkowie NSDAP, lub inne osoby, uwikłane w struktury systemu nazistowskiego (administracja, sądownictwo, policja). Po rozwiązaniu Obozu Specjalnego rozebrano wiele budynków, znajdujących się na jego terenie.
Wielu więźniów zabijanych było przez powieszenie, zastrzykiem fenolu w serce, rozstrzelaniem lub za pomocą gazu w pobliskim Bernburgu. Wielu zmarło z wyczerpania już po wyzwoleniu obozu przez Amerykanów. Pochowano ich w grobach indywidualnych koło Wieży Bismarcka. Po zburzeniu wieży i wybudowaniu pomnika władze NRD ekshumowały ich szczątki i przeniosły do grobów masowych usytuowanych wokół pomnika. Groby setek więźniów polskich zmarłych po wyzwoleniu obozu znajduje się na skraju cmentarza na prawo od pomnika. Przed pomnikiem znajdują się masowe mogiły z urnami zawierającymi prochy więźniów (wśród nich bardzo wielu Żydów polskich, niemieckich i austriackich), których zwłoki spalono w krematoriach, zmagazynowanymi przez SS, nigdy nie odesłanymi do rodzin zmarłych.
Nazwiska ofiar KL Buchenwald są dostępne na stronach: http://totenbuch.buchenwald.de/ i straty.pl
W 1958 r. na południowym zboczu Ettersbergu ukończono budowę Pomnika Pamięci i Przestrogi. Obecnie muzeum KL Buchenwald podlega Fundacji Miejsc Pamięci Buchenwald i Mittelbau-Dora, utrzymywanej ze środków pochodzących od Republiki Federalnej Niemiec i od kraju związkowego Turyngia.

Dane adresowe