KZ-Friedhof Vaihingen an der Enz

Opis cmentarza

Na cmentarzu komanda obozu koncentracyjnego KL Natzweiler w Vaihingen/Enz spoczywa 1265 więźniów, którzy zginęli między 4 października 1944 r. a 12 kwietniem 1945 r. 223 zmarłych, których po ekshumacji udało się zidentyfikować zostało przeniesionych w 1955 roku do swoich krajów.
W Vaihingen / Enz, w nieczynnym kamieniołomie w 1942 r. uruchomiono poligon doświadczalny, gdzie pod nadzorem Ministerstwa Lotnictwa III Rzeszy prowadzono prace badawcze nad wyrzutniami broni rakietowej V 1.
W marcu 1944 r. w kamieniołomie rozpoczęto budowę podziemnych bunkrów, do których przenoszono produkcję fabryki samolotów Messerschmitt. Wtedy też, powstał tu obóz pracy podlegający organizacji Todt dla cywilnych robotników przymusowych, przede wszystkim Polaków, Rosjan i Francuzów. W niewielkim oddaleniu, w sierpniu 1944 r. utworzono komando obozu koncentracyjnego Natzweiler - KZ Veihingen an der Enz. Natychmiast przywieziono 2189 wyselekcjonowanych na rampie KL Auschwitz i przeznaczonych do zagłady przez ciężką pracę przy projekcie „Soffel” (budowa podziemnej, wielopiętrowej, dobrze ukrytej fabryki Messerschmitta) więźniów pochodzących ze zlikwidowanego getta w Radomiu. Dwuzmianowa 12 godzinna, 7 dni w tygodniu mordercza praca przy budowie bunkra-fabryki pochłonęła 133 ofiary z tego transportu. Pod koniec października 1944 roku prace budowlane przy projektu „Staffel” przerwano z powodu ciągłych bombardowań lotnictwa alianckiego. W tym czasie nastąpiła też ponowna selekcja pozostałych przy życiu więźniów z transportu radomskiego. Dowództwo SS uznało większość wycieńczonych mężczyzn za zdolnych do dalszej pracy i rozesłała ich do innych podobozów i komand pracy KL Nazweiler. W Vaihingen pozostało, umieszczonych w jednym z 4 baraków, 200 więźniów z Radomia podzielonych na komanda skierowane do pracy na rzecz gminy Vaihingen i prac porządkowych na terenie byłej budowy projektu „Staffel”. Obóz koncentracyjny był od 1 grudnia 1944 r. wykorzystywany jako centralny ”obóz chorych i rekonwalescencji SS” dla innych obozów koncentracyjnych w południowo-zachodnich Niemczech. Określenie to służyło ukryciu jego eksterminacyjnej funkcji. Przywożono tu chorych, wycieńczonych pracą ponad siły i umierających. Od listopada 1944 r. przywieziono do Vaihingen 2442 więźniów - 25 narodowości, przede wszystkim jednak z Polski, Rosji, Francji. Tu umierali pozbawieni podstawowych środków medycznych, wyżywienia, zamarzając w nieogrzewanych barakach a od początku 1945 r. dodatkowo na tyfus. Do kwietnia 1945 r. w zbiorowych mogiłach w bezpośrednim sąsiedztwie obozu pochowano 1578 więźniów. Po wyzwoleniu w szpitalu w Vaihingen zmarli kolejni osłabieni nieludzką pracą i chorobami. Ogółem w tym obozie koncentracyjnym w krótkim czasie zginęło około 1700 osób – stąd jego niechlubna nazwa - „Obóz śmierci” (Todeslager).
Przyjmuje się, że do obozu Vaihingen przywieziono, z kilkunastu podobozów należących do obozu koncentracyjnego Nazweiler, 1177 obywateli polskich, z których 771 zmarło i zostało pochowanych na przyobozowym cmentarzu.
W październiku 1945 roku na zarządzenie alianckich władz okupacyjnych został utworzony dla bezimiennych ofiar „Obozu śmierci” cmentarz wojenny. W 1954 roku francuska komisja rządowa dokonała ekshumacji 1844 zwłok. Podczas badań szczątków udało się zidentyfikować 223 zmarłych, którzy zostali przewiezieni do swoich krajów ojczystych. Pozostałe bezimienne ofiary pochowano na cmentarzu wojennym, powstałym w latach 1956-1958. Spoczywa na nim 1267 ofiar KL Vaihingen.
Cmentarz z 744 betonowymi bezimiennymi nagrobkami staje się częstym (1958, 1990, 2003, 2005) celem ataków neofaszystowskich i chuligańskich. W październiku 2013 roku na cmentarzu obozowym postawiono pomnik składający się z czterech kolumn. Na płytach z czarnego granitu zostały wygrawerowane, w porządku alfabetycznym 1342 nazwiska ofiar tego obozu, 11 ofiar pozostaje nadal anonimowych. Dokładna liczba śmiertelnych ofiar obozu w Veihingen nie jest znana i po upływie tylu lat, prawdopodobnie nie zostanie już ustalona.

Dane adresowe