Ausländerfriedhof Am Brodweg

Opis cmentarza

Cmentarz dla Obcokrajowców (Ausländerfriedhof) to część cmentarza miejskiego (Stadtfriedhof) położona na wschód od ulicy Brodweg.

Cmentarz ten został założony przez władze miasta Brunszwik w sierpniu 1944 r. jako miejsce pochówku dla obcokrajowców ofiar narodowego socjalizmu, którzy zmarli z chorób, na skutek represji lub też zginęli w czasie bombardowań lotniczych w rejonie miasta. Od początku teren ten nazywano Cmentarzem dla Obcokrajowców i nazwa ta zachowała się do dzisiejszego dnia.

Miasto i jego okolica były ważnym ośrodkiem przemysłowym w Rzeszy Niemieckiej, przez co zatrudniono tu dużą liczbę pracowników przymusowych, więźniów i jeńców wojennych. Wielu z nich zmarło na skutek nieludzkich warunków życia i pracy oraz w czasie nalotów alianckich nalotów, ponieważ nie mogli korzystać ze schronów. Wśród pochowanych znajduje się także 150 dzieci robotnic przymusowych, które przyszły na świat w czasie wojny w izbie porodowej przy Broitzeimer Strasse 200. W połowie 1945 r. na cmentarz przeniesiono prochy więźniów KL Neuengamme podobóz - Drütte z Salzgitter, którzy zginęli w 1943 r. Po zakończeniu wojny pochowano tu wielu tzw. displaced persons z Polski, ZSRR i Ukrainy, którzy nie mogli bądź nie chcieli powrócić do swoich ojczyzn. W latach 50 groby części obywateli państw Europy Zachodniej zostały przeniesione do krajów pochodzenia lub na inne wydzielone dla nich cmentarze lub kwatery narodowe w Niemczech. W to miejsce natomiast przenoszono szczątki ofiar z krajów Europy środkowo-Wschodniej z innych cmentarzy.

Cmentarz ten założono w okresie, gdy na terenie cmentarza miejskiego, po jego zachodniej stronie od ulicy Brodweg utworzono wojenne kwatery honorowe dla cywilnych ofiar wojny, jednak z przyczyn ideologicznych i rasowych były one przeznaczone wyłącznie dla Niemców.

Od 1944 r. aż do 1974 r. na ternie Cmentarza dla Obcokrajowców pochowano około 1900 w większości znanych z imienia i nazwiska ofiar nazizmu. Po zakończeniu drugiej wojny światowej urząd miejski na zlecenie alianckiej administracji militarnej zajął się ustalaniem liczby i tożsamości spoczywających tu ofiar. Początkowo zakładano, że spoczywa tu około 500 ofiar, w latach 50 XX w. szacunki te zwiększono do 1500, a w ramach obecnie prowadzonych badań, liczba ta została ustalona na około 1900 osób.

Cmentarz ten uzyskał charakter miejsca pamięci tuż po wojnie w latach 1945 - 1947, gdy na obrzeżach kwater grobów ustawiono istniejące do dziś upamiętnienia poświęcone obywatelom Polski, ZSRR i Ukraińcom. W tym okresie bliscy ofiar zaczęli na niektórych grobach ustawiać indywidualne nagrobki i tablice pamiątkowe.

Ostanie pochówki ofiar nazizmu w tym miejscu odbyły się w roku 1974, gdy do masowych grobów A i B przeniesiono szczątki ofiar z cmentarza ewangelickiego.

Na terenie Cmentarza dla Obcokrajowców znajduje się obecnie 348 miejsc oznaczonych jako polskie groby wojenne, na 78 z nich znajdują się indywidualne imienne upamiętnienia bądź nagrobki. Dodatkowo jest tu kilkanaście polskich grobów z lat 50 i 60 XX wieku, które nie są uznawane w myśl ustawodawstwa za groby wojenne. Według dostępnych spisów archiwalnych na tym cmentarzu pochowano 542 obywateli polskich. Tożsamość 533 z nich udało się ustalić.

Kwatery

Kwatera obcokrajowców ofiar II wojny światowej

Dane adresowe