KZ-Gedenkstätte Mittelbau-Dora

Opis cmentarza

Miejsce Pamięci KL Mittelbau-Dora Obóz „Dora” został utworzony pod koniec sierpnia 1943 r. jako podobóz KL Buchenwald. Wiązało się to z koniecznością przeniesienia produkcji rakiet z Peenemünde do sztolni w masywie Kohnstein, położonym w okolicy Nordhausen. Do rozbudowy sztolni zaangażowano więźniów, których w katastrofalnych warunkach przetrzymywano pod ziemią przez długie miesiące. Naziemne baraki zbudowano dopiero wiosną 1944 r., do tego czasu z powodu głodu, morderczej pracy i tortur zmarło już bardzo wiele osób.
W sztolniach stworzono zakład „Mittelwerk”, produkujący tzw. broń odwetową. Rozpoczęła się także budowa innych fabryk, np. podziemnej fabryki samolotów. W związku z faktem, że w pobliżu Dory zaczęło powstawać wiele podobozów, na jesieni 1944 r. zdecydowano o ustanowieniu tam nowego obozu koncentracyjnego, niezależnego od Buchenwaldu. Większość więźniów Dory wykonywała katorżniczą pracę na budowach. Pracujący pod ziemią stawali się ofiarami częstych oskarżeń o sabotaż, co kończyło się dla nich śmiercią. Na początku 1945 r. do obozu przybyło 16.000 więźniów pędzonych w marszach śmierci z obozów Auschwitz i Groß-Rosen, oraz dodatkowa załoga SS.
W związku ze zbliżaniem się armii amerykańskiej ewakuacja Dory rozpoczęła się na początku kwietnia 1945 roku. Więźniowie trafili przede wszystkim do obozu koncentracyjnego Bergen-Belsen. Chorzy, którzy nie byli objęci ewakuacją, zostali wyzwoleni w dniu 11 kwietnia 1945 roku.
W okresie od sierpnia 1943 r. do kwietnia 1945 r. przez obóz Mittelbau-Dora przeszło ponad 60.000 osób z całej Europy. Niemożliwe jest dokładne ustalenie liczby ofiar. Nawet przy ostrożnych szacunkach można założyć, że deportacji do KL Mittelbau-Dora nie przeżyło co najmniej 20 000 więźniów.
Wśród więźniów najliczniejszą grupę stanowili obywatele ZSRR i Polski. Na podstawie zachowanych dokumentów można przyjąć, że w KL Mittelbau-Dora więziono 15 tys. Polaków, czyli około 26% ogółu więźniów.
Część zamordowanych więźniów obozu została pochowana w grobach zbiorowych na cmentarzu honorowym (Ehrenfriedhof) zlokalizowanym przy Cmentarzu Głównym (Hauptfriedhof) w Nordhausen.
Po wojnie w brakach obozowych Amerykanie zorganizowali obóz dla przesiedleńców. Od końca 1945 roku do końca 1946 roku władze sowieckie, które przejęły zarząd nad tą częścią Niemiec, utworzyły tu obóz dla Niemców wysiedlonych z Czechosłowacji. Następnie nakazały rozbiórkę baraków i przeniesienie ich do miejscowości Nordhausen, gdzie służyły jako prowizoryczne budynki mieszkalne.
Latem 1947 roku po obozie Dora nie było już prawie żadnego śladu, istniał jedynie budynek dawnego krematorium. W 1950 roku na placu przed nim wzniesiono pierwszy pomnik. W 1964 roku miejsce to otrzymało oficjalną nazwę „Miejsce Przestrogi i Pamięci Dora”. Obecnie muzeum KL Mittelbau Dora podlega Fundacji Miejsc Pamięci Buchenwald i Mittelbau-Dora, utrzymywanej ze środków pochodzących od Republiki Federalnej Niemiec i od kraju związkowego Turyngia.

Dane adresowe