W Hersbruck od maja 1944 do kwietnia 1945 roku funkcjonował drugi pod względem wielkości podobóz obozu koncentracyjnego Flossenbürg. Spośród 9000 więźniów przywiezionych z 23 krajów, którzy przeszli przez ten obóz największe liczebnie grupy pochodziły z Polski, ZSRR i Węgier a z Europy Zachodniej i Południowej z Francji i Włoch. Wśród nich było ponad 1300 Żydów.
Więźniów zakwaterowano w obozie mieszkalnym, który musieli sobie wybudować w centrum miasta Hersbruck. Zmuszano ich do pracy niewolniczej przy budowie sztolni kompleksu o kryptonimie Dogger lub B7 w masywie góry położonej pod miastem w pobliżu miejscowości Happurg. W sztolniach, których budowy nigdy nie ukończono, miała być zlokalizowana podziemna fabryka silników lotniczych BMW.
Mordercze warunki pracy, warunki bytowe, brak opieki medycznej oraz okrucieństwo strażników spowodowało śmierć około 4000 więźniów. Od czerwca do połowy listopada ciała ofiar spopielano w miejskim krematorium w Norymberdze i grzebano na terenie obecnego Muzeum i Miejsca Pamięci KL Flossenbürg. Ciała więźniów, którzy umierali od połowy listopada palono na stosach w lasach, a prochy rozsypywano lub zakopywano w pobliżu. Z tego powodu nie jest możliwe precyzyjne ustalenie właściwego miejsca kremacji i pochówku prochów każdego z 685 więźniów pochodzących z Polski, którego nie spalono w miejskim krematorium i nie pochowano na cmentarzu w Flossenbürg.
Obecnie na terenie, gdzie mieścił się obóz znajduje się małe miejsce pamięci i dokumentacji - Dokumentationsort Hersbruck/Happurg. W niewielkim pawilonie w kształcie trapezu symbolizującego więźniarski trójkąt wbity w ziemię prezentowana jest w wersji multimedialnej historia obozu, nazwiska i biografie więźniów.
W pobliskim parku ustawiono symboliczną rzeźbę „Bez nazwy” włoskiego artysty Vittore Bocchetta z Werony, byłego więźnia KL Flossenbürg i podobozu w Hersbruck.
Przy budynku urzędu skarbowego, tuż przed terenem dawnego obozu znajdują się kamienie pamiątkowe i tablice upamiętniające ofiary. Zostały ustawione przez młodzież zrzeszoną w związkach zawodowych, gminę Happurg, stowarzyszenie byłych więźniów z Francji oraz byłych amerykańskich żołnierzy z 65th Infantry Division, którzy wyzwolili obóz.
Miejsca pamięci związane z historią obozu i jego ofiarami można znaleźć także w okolicy Hersbruck:
U podnóża góry, w której więźniowie drążyli sztolnie, do dzisiaj znajduje się kilka zamurowanych wejść do podziemnych korytarzy i hal. Tu ustawiono wystawę obrazującą morderczą pracę więźniów. – Happurg Dokumentationsort
Krematorium, w którym palono zwłoki więźniów i miejsca pochówku ich prochów znalazły się po wojnie na dnie zbiornika zaporowego Happurger See. Na jego południowym brzegu ustawiono symboliczny kamienny krzyż wykonany z granitu pochodzącego z kamieniołomu w Flossenbürgu. Umieszczono na nim inskrypcję: „Ofiarom komanda KL Hersbruck 1944 – 1945” – Mahnmal am Stausee in Happurg
Ciała ofiar spopielano również w lesie na północ od miejscowości Schupf. Obecnie znajduje się tu także miejsce pamięci. Na leśnej polanie otoczonej murkiem ustawiono kamienną urnę z prochami ofiar, które były pochowane w pobliżu. – KZ-Mahnmal bei Schupf
Kolejnym miejscem, w którym palono zwłoki ofiar jest polana w lesie nieopodal wsi Hubmersberg. W listopadzie 1944 roku spalono tu ciała przynajmniej 300 więźniów. Obecnie jest tu obelisk z granitu z kamieniołomu we Flossenbürgu – KZ-Mahnmal bei Hubmersberg
Ze względu na fakt, iż więźniowie byli kremowani a ich prochy rozsypywane lub grzebane w wielu miejscach nie da się ustalić szczegółowej lokalizacji indywidualnych miejsc pochówku. W tym miejscu prezentujemy więc listę wszystkich 672 zidentyfikowanych ofiar KL Flossenbürg – komanda Hersbruck, obywateli polskich wszystkich narodowości i wyznań zmarłych bądź zamordowanych w czasie pracy niewolniczej przy budowie sztolni.Adres cmentarza: Hersbruck, Bawaria
Badstraße
91217 Hersbruck
GPS: 49.51115, 11.44214
Administrator cmentarza: KZ-Gedenkstätte Flossenbürg,
www.gedenkstaette-flossenbuerg.de,
Gedächtnisallee 5, 2696 Flossenbürg,
